NÜFUS VE EKONOMİ İLİŞKİSİ (ADAM SMITH - T. R. MALTHUS - KARL MARX)

Nüfus, belirli bir zamanda sınırları belirli bir bölgede yaşayan insan sayısını ifade eder. Nüfus kültürel, politik, ekonomik açılardan öneme sahiptir. Bu çalışmada nüfus ve ekonomi ilişkisini ve bu konuda ekonomistlerin görüş ve teorilerini inceleyeceğiz. 

ADAM SMITH

Klasik iktisat teorisi kaynakların sabit olduğu bir toplumda verimliliğin ve kaynakların azalmasının nedeni nihai nüfus artışı olduğunu savunur. Klasik iktisatçılar için yüksek nüfus artışı, arazilerin verimsizleşmesine ve çevrenin bozulmasına neden olan bir faktördür. Sonuç olarak dünya sınırlı kaynaklara sahip olduğu için nüfus artışı insanların refahı açısından bir engel olarak görülür. 

Adam Smith, ücret haddinin nüfusun büyüklüğünü etkilediğini, emek arzındaki artışın gıda maddelerinin artışıyla doğru orantılı olduğunu belirtmiştir. 

Adam Smith'e göre, nüfusun az olduğu ilk dönemlerde verimli topraklar işlendiğinden müteşebbis karları yüksektir. Nüfus artışıyla talep yükselir, yatırımlar artar ve teknoloji ilerler. Ancak bir süre sonra azalan verim* ortaya çıkarak verim düşer ve karlar azalmaya başlar bu da ücretleri düşürür. Azalan ücretlerle nüfus artışı duracaktır. 

*Azalan Verimler Yasası: Bir üretim sürecini etkileyen ve birbiriyle bağlantılı değişkenlerden birisi sabit tutulup diğeri sürekli artırılırsa toplam üretim azalarak artar ve bir süre sonra durur hatta eksiye doğru gider.(Örneğin; Toprağın sabit tutulup işçilerin artırılması.)

THOMAS ROBERT MALTHUS

Malthus'un yaşadığı dönemde, 1790'lı yıllarda İngiltere'de hızlı nüfus artışı yaşanıyor, işverenler işçileri çok ağır şartlar altında çalıştırıyorlardı. Şehirler işsiz, aç ve sefalet içinde yaşayan insanlarla doluydu. Malthus bu dönemde "Nüfus İlkeleri Üzerine Bir Deneme" kitabını yazdı. (1798) Malthus'un bu kitapta bahsettiği teorisine göre, nüfus 1,2,4,8,16,32... şeklinde geometrik dizi halinde artarken gıda maddeleri 1,2,3,4,5,6... şeklinde aritmetik dizi olarak artmaktadır. İnsan nüfusunun artış hızıyla gıda maddelerinin artış hızı arasındaki fark insanlığı açlık ve sefalete götüreceğini öne sürüyordu. Gıda maddelerinin artışının nüfus artışına yetişememesini azalan verimler yasası ile geliştirmiştir. Buna göre, toprağın verimi belli bir düzeye kadar artırılabilir. Ancak marjinal seviyeye ulaştıktan sonra toprağın verimi daha fazla artırılamayacaktır. Zaman içerisinde ekonomiler büyüdü, teknoloji gelişti. Yeni buluşlar ile gıda maddelerinde sağlanan artış insan nüfus artışını geçti. Bu gelişme sonucu Malthus'un teorisi karamsar ekonomi teorileri arasına girdi. 

20. yüzyılda Yeni Malthusçuluk adında bir yaklaşım ortaya atıldı. Bu yaklaşıma göre hızlı nüfus artışı ekonomik kalkınmayı engelliyordu. Bu hızlı nüfus artışı doğum kontrol yöntemleri ile önlemek gerektiğini belirttiler. Doğum kontrolündeki amaç, doğacak çocukların geleceğinin garanti altına alınması, nitelikli eğitim ile ülkenin gelişmesine katkı sağlamalarıydı. Ancak doğum kontrolü yapan ailelerin durumu, doğum kontrolü yapmayan ailelerin durumundan daha iyi olduğu gözlemlendi. Bunun sonucu olarak da düşük eğitim düzeyindeki nüfus artmış oldu.  

KARL MARX

Karl Marx nüfustaki artışların sosyo-ekonomik nedenlere bağlı olduğunu savundu. Kapitalist birikim, genç emekçi nüfus fazlasına ihtiyaç duyar. Ayrıca kapitalist sistem, çok yüksek ölüm oranlarına ve işçilerin ömrünün kısalmasına neden olmuştur. Marx, aşırı nüfusun kapitalizmin bir sonucu olduğunu belirtmiştir. Ayrıca yoksulluğun ortaya çıkmasında da kapitalizmi suçlu bulur ve yoksulluğun, kapitalizmin varlık nedeni olduğunu ifade eder. Marx, yüksek doğurganlık oranını yoksulluğun nedeni değil belirtisi olduğunu öne sürmüştür. Yoksulluğun yüksek oranda görülmesi, yüksek doğum oranlarına neden olmakta bu da yoksulluk içindeki nüfusun artmasıyla sonuçlanıyordu. 

Günümüzde birçok yoksul ülkede nüfus artış hızı yüksektir. Nüfus artışı devletin sorumluluklarını, harcamalarını artırmaktadır. Bu harcamalar sonucunda kişi başına düşen gelir azalır. Ayrıca devlet harcamalarının kaynağı vergiler olduğu için hızlı nüfus artışı kişilere de ağır sorumluluklar yüklemektedir. Yeni Malthusçuluk yaklaşımı ile doğum kontrolünün doğru bir şekilde yaygınlaştırılmasını, insanların bilinçlenmelerini sağlamak gerektiğini düşünüyorum. 

 

KAYNAKÇA

Sabbağ. J., (2019), "Thomas R. Malthus'un ve Karl Marx'ın Yoksulluk ve Nüfus Kavramlaştırması"

Güneş. H. H., (2009), "İktisat Tarihi Açısından Nüfus Teorileri ve Politikaları"

Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi "Nüfus ve Toplum" Ders Kitabı

https://www.mahfiegilmez.com/2018/01/malthusa-farkl-bir-baks.html

*https://medium.com/@defterarkasi/azalan-verimler-yasas%C4%B1-f5e3ea715a51

https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/19_20_Guz/beseri_cografyaya_giris/3/index.html